Kitap Tanıtımı: Altan Çetin-Kaan Dilek, Safevî Dönemi İran Tarihi (Safevî Tarihinin Kaynakları)

Altan Çetin-Kaan Dilek, Safevî Dönemi İran Tarihi (Safevî Tarihinin Kaynakları), Kadim Yayınları, Ankara 2011, 127 s.

Oniki İmam Şiîliğinin resmî mezhep ilan edildiği Safevîler dönemi, kuşkusuz Şia tarihinin önemli dönüm noktalarından biridir. Safevî tarihi üzerine Türkiye’de yapılan çalışmalarda genellikle Osmanlı kaynakları esas alınmakta, Osmanlı zaviyesinden dönemin tarihi incelenmektedir.

Altan Çetin ve Kaan Dilek’in ortak çalışması olan “Safevî Dönemi İran Tarihi”, Türk araştırmacılara Safevî tarihinin Farsça kaynaklarını tanıtması açısından önemli bir çalışmadır.

“Safevî Tarihinin Kaynakları” alt başlığını taşıyan bu kitap, giriş ve üç bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümünde yazarlar kitaba, Safevî tarihini ana hatlarıyla özetleyen bir başlangıç yapmışlardır. İran’da tarih yazıcılığının seyrinin ele alındığı ikinci yan başlıkta ise Safevîler dönemi tarih yazıcılığına bir giriş mahiyette İran’da tarih yazıcılığına dair muhtasar bilgiler verilmiştir. Bu kısımlarda, genel tarihler ve Safevîler dönemine kadar olan İran ve İslâm tarihleri kısımlarında, adı zikredilen tarih kitapları da ayrı bir bibliyografya mahiyetindedir.

“Farsça Kaynaklar” başlıklı birinci bölümde umumî tarihler yazıldıkları yüzyıllara göre tasnif edilerek tanıtılmıştır. Kitabın bu bölümünde on altıncı, on yedinci ve on sekizinci yüzyılda kaleme alınmış Farsça umumî tarihler hakkında bilgiler verilmiştir. Birinci bölümün hususî tarihlere ayrılan ikinci kısmında ise on altıncı ve on yedinci yüzyılda yazılmış Farsça Safevî tarihleri tanıtılmıştır. Kitabın “Biyografik Eserler” başlıklı üçüncü bölümünde, tezkireler ve teracim-i ahval kitapları; “Teşkilata Dair Eserler” başlıklı dördüncü bölümünde ise münşeatlar ve düsturnameler hakkında bilgi verilmiştir.

Kitabın ikinci bölümü “Osmanlıca Vekayinameleri”ne ayrılmıştır. Bu bölümde yazalar, on altıncı yüzyılda ve on yedinci yüzyılda kaleme alınmış çoğu yazma halinde bulunan vekayinamelerden söz etmektedirler.

Üçüncü ve son bölüm önemli bir kaynak olan seyahatnamelere ayrılmıştır. Bu bölümde sırasıyla İtalyan, Portekiz ve İspanyol, İngiliz, Hollandalı, Alman, Fransız, Polonyalı, Rus ve Türk seyyahların yazdıkları seyahatnameler hakkında bilgi verilmiştir.

“Safevî Dönemi İran Tarihi (Safevî Tarihinin Kaynakları)”, Safevî tarihi çalışmak isteyen araştırmacılara ve konuya ilgi duyan okurlara derli toplu bir bibliyografya sunmaktadır.

Ertuğrul Ertekin