 |
| Kerbelâ Savaşı (detay) Brooklyn Müzesi |
Şia, tarihte en fazla fırkalara
ayrılmış mezheplerden biridir. Tarihi boyunca Şiî ana bünyeden koparak yeni
oluşumlar olarak ortaya çıkan Şiî fırkaların birçoğu bir kopuş, yeniden oluş ve
birleşim süreci geçirmişlerdir. Nitekim ilk Şiî mezhepler tarihçisi
Nevbahtî’nin (öl. 310/922) haklarında bilgi verdiği yüz on dört Şiî karakterli
fırkadan Gâliyye, Zeydiyye, İsmailiyye, Nusayriyye ve Ehl-i Hak dışında geriye kalanlarının
neredeyse tamamı ya tarih sahnesinden silinmiş ya da bir süre sonra tekrar ana
bünyeyle birleşmiştir.
Ana bünyeden kopmalarına sebep
olan iddialarını ispatlayıp varlıklarını devam ettirebilmek için kimi zaman hadis
imal eden, kimi zaman mevcut hadisleri inançları doğrultusunda yorumlayan bu
fırkalar zaman zaman Şiî cemaati etkileri altına almışlardır. Ehlibeyt
İmamları’nın fikrî mücadeleleri sonucunda birçoğu ana bünyeyle yeniden birleşen
bu fırkalar, beraberlerinde kendilerini farklı kılan unsurları da getirmiş; başta
hadis ve kelâm edebiyatı olmak üzere Şiî literatüründe ciddi bilgi
kirliliklerine yol açmışlardır.
Şiî fırkaları ana bünyeden
koparan nedenlerin başında, Mehdîlik inancının ve bu inançla bağlantılı gaybet
ve recat öğretilerinin yanlış anlaşılması gelmektedir.
Blogumuzda, Şiî Fırkalar başlığı
altında, tarih boyunca Şia ile ilişkilendirilen fırkaları, erken mezhepler
tarihi kaynaklarını esas alarak incelemeye çalışacağız.
Ertuğrul Ertekin
Ertuğrul Ertekin